Giriş
Miras paylaşımı sırasında bazı mirasçılar, miras bırakanın tasarruf hakkından korunarak özel bir paya sahip olurlar. Bu paya saklı pay denir.
Saklı pay uygulaması, miras bırakanın mirasın tamamı üzerinde serbest tasarruf yapmasını engeller. Eğer saklı paylı bir mirasçının hakkı ihlal edilirse, tenkis davası açılabilir.
Bu yazıda saklı paylı mirasçıların haklarını, zorunlu miras payı oranlarını ve saklı pay ihlali durumunda hukuki süreçleri ele alacağız.
1. Saklı Pay Nedir?
Saklı pay, belirli mirasçılar için kanunen korunan ve miras bırakanın tasarruf edemeyeceği miras payıdır.
Saklı pay sahibi bir mirasçının hakkı vasiyetname veya miras sözleşmesi ile ihlal edilemez.
Önemli Not:
- Saklı paylı mirasçılar dışındaki kişiler için miras bırakanın tam tasarruf hakkı vardır.
- Saklı pay sahibi olmayan mirasçılar, mirastan tamamen çıkarılabilir.
2. Saklı Paylı Mirasçılar Kimlerdir?
Türk Medeni Kanunu’na göre saklı pay hakkı olan mirasçılar şunlardır:
| Mirasçı Grubu | Saklı Pay Oranı |
|---|---|
| Çocuklar (Altsoy – 1. Derece Mirasçılar) | Mirasın 1/2’si saklı paydır |
| Anne ve Baba (2. Derece Mirasçılar) | Mirasın 1/4’ü saklı paydır |
| Sağ Kalan Eş | Mirasın en az 1/4’ü saklı paydır |
Önemli:
- Kardeşlerin saklı pay hakkı yoktur.
- Evlatlık çocuklar da biyolojik çocuklarla eşit haklara sahiptir.
- Saklı paylı mirasçılar, mirastan tamamen çıkarılamaz.
3. Miras Bırakan Mirasçıyı Mirastan Çıkarabilir mi?
Saklı paylı mirasçılar bazı durumlarda mirastan çıkarılabilir. Ancak bunun için haklı bir sebep olması gerekir.
3.1. Mirastan Çıkarma Sebepleri
Türk Medeni Kanunu’na göre, miras bırakan ancak şu durumlarda mirasçıyı saklı paydan çıkarabilir:
- Mirasçının miras bırakana karşı ağır suç işlemesi
- Mirasçının miras bırakana karşı ailevi yükümlülüklerini ihlal etmesi
- Mirasçının miras bırakana zarar verici davranışlarda bulunması
Önemli Not:
- Mirastan çıkarma resmi vasiyetname ile yapılmalıdır.
- Eğer mirastan çıkarma haklı bir sebebe dayanmıyorsa, mirasçı tenkis davası açarak saklı payını alabilir.
4. Saklı Pay İhlali ve Tenkis Davası
Eğer miras bırakan, saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal ederse, mirasçılar tenkis davası açarak saklı paylarını talep edebilirler.
4.1. Tenkis Davası Nedir?
Tenkis davası, saklı pay hakkı ihlal edilen mirasçının, kanuni hakkını alabilmek için açtığı bir davadır.
4.2. Tenkis Davası Açma Şartları
- Miras bırakanın vasiyetname ile saklı pay ihlali yapması
- Mirasçının, saklı payının eksik kaldığını iddia etmesi
- Mirasçının 1 yıl içinde dava açması
4.3. Tenkis Davası Kime Karşı Açılır?
Tenkis davası, mirasın fazla kısmını alan kişilere karşı açılır. Bu kişiler şunlar olabilir:
- Diğer mirasçılar
- Bağış yapılan kişiler
- Vasiyetname ile miras alan kişiler
5. Saklı Pay Hesaplama ve Örnekler
Saklı payın nasıl hesaplandığını anlamak için örnekler üzerinden ilerleyelim.
Örnek 1: Çocuk ve Eşin Miras Paylaşımı
Vefat eden kişinin eşi ve 2 çocuğu var. Mirasın toplam değeri 1.000.000 TL.
| Mirasçı | Yasal Payı (%) | Saklı Payı (%) | Alacağı Pay (TL) |
|---|---|---|---|
| Eş | 1/4 (%25) | %25 | 250.000 TL |
| Çocuk 1 | 3/8 (%37,5) | %18,75 | 187.500 TL |
| Çocuk 2 | 3/8 (%37,5) | %18,75 | 187.500 TL |
Önemli:
- Çocukların saklı payı toplam mirasın yarısıdır (500.000 TL).
- Eğer miras bırakan, çocuklara 500.000 TL’den daha az bir pay bırakırsa, tenkis davası açılabilir.
Örnek 2: Anne ve Babanın Saklı Payı
Vefat eden kişinin çocuğu yok, sadece anne ve babası hayatta. Mirasın toplam değeri 600.000 TL.
| Mirasçı | Yasal Payı (%) | Saklı Payı (%) | Alacağı Pay (TL) |
|---|---|---|---|
| Anne | 1/2 (%50) | %12,5 | 75.000 TL |
| Baba | 1/2 (%50) | %12,5 | 75.000 TL |
6. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Saklı paylı mirasçı mirastan çıkarılabilir mi?
Evet, ancak kanunda belirtilen haklı bir sebep olmalıdır.
2. Tenkis davası ne kadar sürede açılmalıdır?
Tenkis davası, mirasçının saklı pay ihlalini öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır.
3. Vasiyetname ile saklı pay hakkı ortadan kalkar mı?
Hayır, vasiyetname saklı payı yok edemez. Mirasçı tenkis davası açabilir.
4. Miras bırakan tüm mirasını bağışlayabilir mi?
Sadece saklı pay dışındaki kısmı bağışlayabilir.
5. Kardeşler mirastan saklı pay alabilir mi?
Hayır, kardeşlerin saklı pay hakkı yoktur.
Sonuç
Zorunlu miras payı, miras bırakanın miras üzerinde tam yetkiye sahip olmasını engelleyen bir hukuki düzenlemedir. Saklı payı ihlal edilen mirasçılar tenkis davası açarak haklarını talep edebilirler.
Miras konusunda hak kaybı yaşamamak için bir miras hukuku avukatına danışmak önemlidir.