Giriş
Vasiyetname, bir kişinin vefatından sonra mal varlığının kimlere ve nasıl dağıtılacağını belirleyen yazılı bir hukuki belgedir. Türk Medeni Kanunu’nun 531. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.
Bir kişi, mirasının nasıl paylaşılacağını belirlemek, belirli kişileri mirasından çıkarmak veya bir vakfa bağış yapmak gibi kararlarını vasiyetname yoluyla belirleyebilir. Ancak vasiyetnamenin hukuken geçerli olması için belirli şekil şartlarına uygun olması gerekir.
Bu makalede vasiyetname türleri, geçerlilik şartları ve iptal nedenleri detaylı şekilde ele alınacaktır.
1. Vasiyetname Türleri
Türk hukukunda üç tür vasiyetname bulunmaktadır:
- Resmi vasiyetname
- El yazılı vasiyetname
- Sözlü vasiyetname
Bu vasiyetnamelerin her biri farklı şartlar altında düzenlenir ve farklı hukuki sonuçlar doğurur.
1.1. Resmi Vasiyetname
Resmi vasiyetname, noter, sulh hakimi veya yetkili bir resmi memur önünde yapılan ve iki tanık huzurunda imzalanan en güvenilir vasiyetname türüdür.
Resmi Vasiyetnamenin Şartları:
- Miras bırakan okur yazar olmalı ve iradesini açıkça ifade edebilmelidir.
- Vasiyet, noter, sulh hakimi veya yetkili memur tarafından düzenlenmelidir.
- İki tanık huzurunda imzalanmalıdır.
- Tanıklar mirasçı olmamalıdır.
Resmi vasiyetnamenin avantajı, hukuka en uygun ve iptali en zor olan vasiyetname türü olmasıdır.
1.2. El Yazılı Vasiyetname
El yazılı vasiyetname, miras bırakanın kendi el yazısı ile yazdığı ve imzaladığı vasiyet türüdür. Noter onayı gerektirmez, ancak bazı şartlara uygun olmalıdır.
El Yazılı Vasiyetnamenin Şartları:
- Tamamen miras bırakanın kendi el yazısıyla yazılmış olmalıdır.
- Tarih (gün, ay, yıl) yazılmalıdır.
- İmza atılmış olmalıdır.
Eksik veya hatalı yazılan vasiyetname, iptal davasına konu olabilir.
1.3. Sözlü Vasiyetname
Sözlü vasiyetname, ölüm tehlikesi içinde bulunan, vasiyetini yazıya dökme imkanı olmayan kişiler için düzenlenmiş özel bir vasiyet türüdür.
Sözlü Vasiyetnamenin Şartları:
- Miras bırakan, en az iki tanığa vasiyetini açıkça bildirmelidir.
- Tanıklar, vasiyeti en kısa sürede mahkemeye veya notere bildirerek yazıya dökmelidir.
Sözlü vasiyetname, sadece olağanüstü durumlarda geçerlidir (deprem, savaş, ağır hastalık gibi).
2. Vasiyetnamenin Geçerlilik Şartları
Bir vasiyetnamenin hukuken geçerli olabilmesi için aşağıdaki şartlara uygun olması gerekir:
2.1. Vasiyetname Düzenleyebilme Şartları
- Ayırt etme gücüne sahip olmalı: Miras bırakanın vasiyetname düzenleyebilmesi için akıl sağlığının yerinde olması gerekir.
- 18 yaşını doldurmuş olmalı: Reşit olmayan kişiler vasiyetname düzenleyemez.
2.2. Şekil Şartları
- Resmi vasiyetname noter veya yetkili memur önünde düzenlenmelidir.
- El yazılı vasiyetname elden yazılmış, tarih atılmış ve imzalanmış olmalıdır.
- Sözlü vasiyetname iki tanık huzurunda yapılmalıdır.
Şekil şartlarına uymayan vasiyetnameler geçersiz sayılır.
3. Vasiyetnamenin Açılması ve Uygulanması
Vasiyetname, miras bırakanın ölümüyle birlikte devreye girer. Ancak uygulanabilmesi için mahkemede açılması gerekir.
3.1. Vasiyetnamenin Açılması
- Vasiyetname, miras bırakanın ölümünden sonra noter veya sulh mahkemesinde açılır.
- Tüm mirasçılara tebliğ edilir.
3.2. Vasiyetin Uygulanması
- Mirasçılar, vasiyete itiraz edebilir.
- Vasiyet geçerli ise miras paylaşımı vasiyete göre yapılır.
4. Vasiyetnamenin İptali ve Geçersizlik Nedenleri
Vasiyetname bazı durumlarda iptal edilebilir.
4.1. İptal Nedenleri
- Miras bırakanın ayırt etme gücü yoksa
- Zorla veya tehdit ile düzenlenmişse
- Şekil şartlarına uygun değilse
4.2. Vasiyetnamenin İptali Davası
- Mirasçılar, mahkemeye başvurarak vasiyetnamenin iptalini talep edebilir.
- Geçersiz bir vasiyetname, hukuki sonuç doğurmaz.
5. Vasiyetname ile Saklı Pay İhlali ve Tenkis Davası
Vasiyetname ile saklı pay sahibi mirasçıların hakları ihlal edilemez. Eğer bir mirasçı saklı payını alamıyorsa tenkis davası açabilir.
5.1. Saklı Paylı Mirasçılar
- Çocuklar → Mirasın 1/2’si saklı paydır.
- Anne ve baba → Mirasın 1/4’ü saklı paydır.
- Sağ kalan eş → Mirasın en az 1/4’ü saklı paydır.
5.2. Tenkis Davası Açma Süreci
- Mirasçılar, saklı paylarını almak için tenkis davası açabilir.
- Mahkeme, vasiyetnamenin iptali veya düzeltilmesi yönünde karar verebilir.
Sonuç
Vasiyetname, miras paylaşımını belirlemede en etkili hukuki belgedir. Ancak hukuka uygun şekilde düzenlenmezse iptal edilebilir veya geçersiz sayılabilir.
Vasiyetname düzenlerken bir miras hukuku avukatına danışmak en sağlıklı çözümdür.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Vasiyetnameyi noter onaylamazsa geçerli olur mu?
El yazılı ve sözlü vasiyetnameler için noter onayı gerekmez, ancak resmi vasiyetname noter huzurunda yapılmalıdır.
2. Vasiyetname düzenlemek için yaş sınırı var mı?
Evet, vasiyetname düzenleyebilmek için en az 18 yaşında olmak gerekir.
3. Vasiyetname mahkemede açılmak zorunda mı?
Evet, vasiyetnamenin uygulanabilmesi için mahkemede açılması gerekir.