1. Tenkis Davası Nedir?
📌 Tenkis davası, miras bırakanın saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal edecek şekilde yaptığı tasarrufların iptali veya düzeltilmesi amacıyla açılan bir davadır.
✔ Saklı paylı mirasçıların (altsoy, anne-baba ve eş) korunmasını sağlar.
✔ Miras bırakanın, saklı payları aşan tasarruflarının azaltılmasını amaçlar.
✔ Türk Medeni Kanunu’nun 565-572. maddeleri arasında düzenlenmiştir.
🚨 Örnek: Bir baba, tüm mal varlığını üçüncü bir kişiye bağışlarsa, saklı pay sahibi çocukları tenkis davası açabilir.
2. Saklı Pay Nedir ve Kimler Saklı Pay Sahibidir?
📌 Saklı pay, miras bırakanın tasarruf edemeyeceği, mirasçılara yasal olarak ayrılmış paydır.
✔ Saklı pay sahibi mirasçılar şunlardır:
- Altsoy (çocuklar, torunlar) → Yasal miras payının 1/2’si saklı paydır.
- Anne ve baba → Yasal miras payının 1/4’ü saklı paydır.
- Eş → Miras bırakanın altsoyu varsa yasal payının 1/4’ü, diğer durumlarda 1/2’si saklı paydır.
🚨 Örnek: Bir baba, tüm mal varlığını bağışlarsa, çocukları saklı paylarının ihlal edildiğini ileri sürerek tenkis davası açabilir.
3. Tenkis Davası Açma Şartları
📌 Tenkis davası açılabilmesi için aşağıdaki şartların bulunması gerekir:
✔ 1️⃣ Miras bırakanın saklı paylı mirasçıları olmalıdır.
✔ 2️⃣ Miras bırakan, mirasçılarının saklı payını ihlal edecek şekilde tasarruf yapmış olmalıdır.
✔ 3️⃣ Saklı paya zarar veren tasarruflar miras bırakanın sağlığında yapılmış olmalıdır.
✔ 4️⃣ Saklı paya zarar veren tasarruflar vasiyetname veya bağış gibi işlemlerle yapılmış olmalıdır.
🚨 Örnek: Bir anne, bütün mal varlığını bir vakfa bağışlarsa, çocukları saklı paylarını korumak için tenkis davası açabilir.
4. Tenkis Davasında Zamanaşımı Süresi
📌 Tenkis davası belirli süre içinde açılmalıdır:
✔ 1 yıl → Mirasçı, miras bırakanın ölümünü ve saklı payının ihlal edildiğini öğrendiği tarihten itibaren.
✔ 10 yıl → Miras bırakanın ölüm tarihinden itibaren.
🚨 Örnek: Bir baba 2020’de vefat etti ve mal varlığını tamamen bağışladıysa, mirasçılar en geç 2030’a kadar tenkis davası açmalıdır.
5. Tenkis Davasında Hangi İşlemler Geçersiz Sayılır?
📌 Tenkis davasında iptali veya düzeltilmesi talep edilebilecek işlemler şunlardır:
✔ Vasiyetname ile yapılan bağışlar
✔ Ölmeden önce yapılan aşırı bağışlar
✔ Saklı payları aşan miras sözleşmeleri
✔ Bağış adı altında yapılan satışlar
🚨 Örnek: Bir kişi, ölmeden önce tüm mülklerini torununa devrederse, diğer çocuklar tenkis davası açabilir.
6. Tenkis Davasında Mahkeme ve Görevli Hukuk Kuralları
📌 Tenkis davalarında görevli ve yetkili mahkeme şunlardır:
✔ Görevli Mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi
✔ Yetkili Mahkeme: Miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesi
🚨 Örnek: Miras bırakanın son ikametgahı İstanbul ise, dava İstanbul Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılmalıdır.
7. Tenkis Davasında Hesaplama Yöntemi
📌 Tenkis davasında, miras bırakanın yaptığı tasarrufların saklı payı ihlal edip etmediği hesaplanır.
✔ Öncelikle miras bırakanın tüm mal varlığı belirlenir.
✔ Saklı paylı mirasçıların hak ettiği minimum pay hesaplanır.
✔ Eğer saklı paydan fazla bir tasarruf yapılmışsa, fazlalık tenkis edilir.
Örnek Tenkis Hesaplaması:
📌 Varsayılan Miras Bırakanın Mal Varlığı: 1.000.000 TL
📌 Saklı Pay Sahipleri:
✔ Oğlu (%50 saklı pay hakkı) → 500.000 TL
✔ Eşi (%25 saklı pay hakkı) → 250.000 TL
📌 Miras Bırakanın Tüm Mal Varlığını Üçüncü Bir Kişiye Bağışlaması Durumu:
✔ Toplam bağışlanan miktar → 1.000.000 TL
✔ Saklı payların toplamı → 750.000 TL
✔ Tenkis miktarı → 750.000 TL (saklı pay sahiplerine iade edilir)
🚨 Örnek: Bir baba, tüm mirasını bir hayır kurumuna bağışlarsa, çocukları saklı paylarını almak için dava açabilir.
8. Tenkis Davasında Sonuçlar ve Mahkeme Kararları
📌 Tenkis davası sonucunda mahkeme şu kararları verebilir:
✔ Bağışlanan veya devredilen mal varlığının saklı pay sahiplerine iade edilmesi.
✔ Saklı payı ihlal eden işlemlerin iptali.
✔ Malın aynen iade edilemediği durumlarda tazminat ödenmesi.
🚨 Örnek: Bir kişi, mirasın büyük bir kısmını devretmişse, mahkeme bu devir işlemini iptal edebilir.
9. Sıkça Sorulan Sorular
🔹 Tenkis davası kimler tarafından açılabilir?
📌 Saklı pay sahibi mirasçılar (çocuklar, eş, anne-baba) açabilir.
🔹 Tenkis davası ne zaman açılmalıdır?
📌 Öğrenme tarihinden itibaren 1 yıl, ölüm tarihinden itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır.
🔹 Tenkis davasında hangi mahkeme yetkilidir?
📌 Miras bırakanın son yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesi yetkilidir.
🔹 Hangi işlemler tenkis davasına konu olabilir?
📌 Vasiyetnameler, bağışlar ve saklı payı ihlal eden satışlar.