Muris muvazaası, miras bırakanın (muris) gerçek iradesine aykırı olarak tasarrufta bulunması, mirasçıların haklarını sakatlayan gizli anlaşmalar yapması hâlidir. Bu işlem, Borçlar Kanunu’nun muvazaalı işlemler hükümleri ile birlikte Türk Medeni Kanunu’ndaki miras hukuku kurallarını ihlal eder. Aşağıda, muris muvazaasının tanımı, tespiti, hükümleri ve zamanaşımı sürelerine ilişkin detayları bulacaksınız.
1. Muris Muvazaası Nedir?
- Tanım: Miras bırakanın gerçek iradesiyle bağdaşmayan, üçüncü kişilerle ya da mirasçılarla yaptığı gizli ve aldatıcı tasarruflardır.
- Amaç: Tereke dağılımını mirasçı aleyhine değiştirmek, bazı mirasçılara haksız menfaat sağlamak.
- Örnek: Miras bırakan, mal varlığının önemli bir kısmını yakın bir arkadaşına satış adı altında devredip mirasçıları mirastan yoksun bırakmak.
2. Hukuki Dayanaklar
- Türk Medeni Kanunu (TMK)
- Md. 586/I-2: Mirasçılar, murisin irade sakatlığına ve muvazaaya dayalı tasarrufları iptal edebilir.
- 6098 sayılı Borçlar Kanunu (BK)
- Md. 29-34: Muvazaa hâlinde işlem geçersiz kabul edilir; gerçek işlem hükümlerine göre değerlendirme yapılır.
3. İptal Davası ve Süreleri
- Davayı Kim Açabilir?
- Tüm yasal ve atanmış mirasçılar dava açma hakkına sahiptir.
- Hak Düşürücü Süre
- Muris muvazaası iptal davası, mirasın açıldığını öğrendikleri andan itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır (TMK Md. 586/II).
- Zamanaşımı Süresi
- Muvazaalı işlemin tescili gereken hâllerde (örneğin tapu devri), tapu siciline tescil tarihinden itibaren 10 yıl içinde iptal davası açılabilir.
- Aksi hâlde hak düşürücü süre dolmuş sayılır; işlem kesinleşir.
4. Davanın Unsurları ve Usulü
- İrade Uygunsuzluğu: Miras bırakanın gerçek iradesi ile işlem arasındaki uyumsuzluk belgelerle kanıtlanır.
- Muvazaalı Tarafların Bilinmesi: Karşı taraf ve varsa vekillerinin beyan ve kontrat metinleri incelenir.
- Deliller: Satış sözleşmesi, tapu senedi, tanık beyanları, banka kayıtları, ekspertiz raporu.
- Yetkili Mahkeme: Tereke yerinde yetkili Asliye Hukuk Mahkemesi.
5. Pratik Öneriler
- Erken Tesbit: Miras bırakan hayattayken olağan dışı tasarruflar takip edilmeli; şahit ve belge toplanmalı.
- Tapu ve Sicil İncelemesi: Tescil tarihleri, şerhler, satış bedellerinin rayiç değerle uyumu araştırılmalı.
- İhtiyati Tedbir: Tasarruf edilmiş taşınmazlar için iptal davası ile birlikte ihtiyati tedbir talep ederek tescil dondurulabilir.
- Uzman Görüşü: Miras hukuku ve taşınmaz uyuşmazlıklarında deneyimli avukat ve bilirkişi raporu dava şansını güçlendirir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Muris muvazaası iptali için süre ne zamandır?
Mirasın açıldığını öğrendiği andan itibaren 1 yıl içinde iptal davası açılmalıdır.
2. Tapu devri varsa ne kadar sürede dava açabilirim?
Tapu tescil tarihinden itibaren 10 yıl içinde iptal davası hakkı devam eder.
3. İptal davasını kimler açabilir?
Yasal ve atanmış tüm mirasçılar, muris muvazaasına uğradığını iddia ederek dava açabilir.
4. İhtiyati tedbir kararı nasıl alınır?
Asliye Hukuk Mahkemesi’ne, iptal davasıyla birlikte taşınmazın tescilinin durdurulmasını talep eden dilekçe verilir.
5. Muvazaalı işlem gerçekleşmeden önlem alabilir miyim?
Miras bırakan hayattayken hukuki denetim ve aile içi kayıt takibi, ileride dava şansını artırır.