Miras hukuku kapsamında miras bırakanın vefatı sonrasında malvarlığının yönetimi ve korunması önem arz eder. Özellikle mirasçılar arasında anlaşmazlık yaşanması, bazı mirasçıların henüz belirlenememesi ya da mirasın tehlikede olması durumlarında mirasa kayyum atanması gündeme gelir.
Peki, mirasa kayyum atanması nedir? Hangi durumlarda talep edilir, kim talep edebilir ve süreci nasıl işler? Bu yazımızda miras hukukunda kayyum tayinini, güncel yargı kararları ve uygulamalarla detaylı şekilde ele alıyoruz.
Kayyum Nedir?
Kayyum, hukuki ya da fiili sebeplerle kendi işlerini göremeyen kişi ya da malvarlıklarının idaresi için mahkeme kararıyla atanan kişidir. Görevi, temsil ve yönetimdir.
Miras hukukunda ise kayyum; mirasın korunması, yönetilmesi veya paylaşımının sağlıklı şekilde yapılabilmesi amacıyla atanır.
Mirasa Kayyum Atanması Nedir?
Mirasa kayyum atanması; mirasın tamamının veya belirli bir kısmının, mahkeme tarafından görevlendirilen kayyum aracılığıyla yönetilmesini sağlayan bir tedbirdir. Bu işlem, Türk Medeni Kanunu’nun 427. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.
Hangi Durumlarda Mirasa Kayyum Atanır?
Aşağıdaki durumlarda mirasa kayyum atanması talep edilebilir:
- Mirasçılardan biri veya birkaçı henüz belirlenmemişse (örneğin yurt dışında yaşayan mirasçılar)
- Mirasçılar arasında ihtilaf varsa ve miras mallarına zarar gelme ihtimali doğmuşsa
- Miras mallarının korunması için acil yönetim ve tasarruf ihtiyacı varsa
- Mirasçılardan biri gaipse ya da akıl hastalığı nedeniyle işlem yapamıyorsa
- Miras malı ile ilgili bir dava (örneğin iptal ya da istihkak davası) açılmışsa ve süreç belirsizse
Bu tür durumlarda kayyum, mahkeme kararıyla geçici olarak atanır.
Mirasa Kayyum Atanması İçin Kim Başvuru Yapabilir?
- Mirasçılar
- Mirasçılardan birinin temsilcisi
- Vasiyet alacaklıları
- İlgili kamu kurumları
- Malvarlığına zarar gelmesinden endişe eden üçüncü kişiler
Başvuru, miras bırakanın son yerleşim yeri Sulh Hukuk Mahkemesi’ne yapılır.
Gerekli Belgeler ve Süreç Nasıl İşler?
Başvuru için gerekli belgeler:
- Mirasçılık belgesi
- Talep dilekçesi
- Mirasın tehlikede olduğunu gösteren belge ya da tanık beyanı
- Gerekirse tapu veya banka belgeleri
Süreç:
- Mahkemeye dilekçeyle başvuru yapılır
- Mirasın korunması gerektiği yönünde kanaat oluşursa kayyum atanır
- Kayyum göreve başladıktan sonra rapor sunmakla yükümlüdür
- Gerekirse denetim makamı tarafından gözetim yapılır
- Durum sona erdiğinde kayyumun görevi sona erer
Kayyum Atamasında Dikkate Alınan Kriterler
- Mirasın kapsamı ve büyüklüğü
- Mirasçıların sayısı ve konumu (örneğin yurt dışı)
- Malvarlığının niteliği (örneğin ticari işletme, kira getirisi)
- Uyuşmazlıkların derinliği
- Mirasın zarara uğrama ihtimali
Mahkeme, bu kriterlere göre karar verir.
Kayyum Ne Yapabilir, Ne Yapamaz?
Yapabilecekleri:
- Miras mallarını korur
- Vergi, borç ve giderleri öder
- Kiralama ya da bakım onarım işleriyle ilgilenir
- Gerekli durumlarda mahkemeden izin alarak satış yapabilir
Yapamayacakları:
- Mirası paylaşmak
- Mirastan feragat etmek
- Mirasçılar adına beyanda bulunmak
- Mirasçı yerine geçmek
Kayyumun görevleri, mahkeme kararıyla sınırlıdır.
Kayyum Ücreti Kimden Alınır?
Kayyumun görev süresi boyunca yapmış olduğu giderler ve hak ettiği ücret, miras mallarından ödenir. Ücret miktarı mahkemece belirlenir.
Mirasa Kayyum Atanmasına Karşı İtiraz Edilebilir mi?
Evet. Kayyum atanmasına karşı:
- Diğer mirasçılar
- Menfaati ihlal edilen kişiler
- Kayyumun göreviyle ilgili uyuşmazlık yaşayanlar
Sulh Hukuk Mahkemesi’ne itiraz edebilirler. Gerekli görülürse kayyum görevden alınabilir.
Yargıtay Kararlarına Göre Mirasa Kayyum Atanması
Yargıtay kararlarında, mirasa kayyum atanmasının:
- Koruyucu ve geçici bir önlem olduğu
- Malvarlığına yönelik zarar ihtimalinin yüksek olması gerektiği
- Mirasçılar arasında devam eden ihtilafların olması durumunda uygun görüldüğü belirtilmiştir
Ancak yalnızca mirasçıların anlaşamaması tek başına yeterli değildir. Tehlike ve zararın somut olarak ispat edilmesi gerekir.
Sonuç: Mirasa Kayyum Atanması, Mirasın Korunmasına Yöneliktir
Mirasa kayyum atanması, özellikle karışık ve riskli miras ilişkilerinde malvarlığının korunması açısından önemli bir güvence sağlar. Bu kurum, miras sürecini dengeleyici bir araç olup tüm tarafların menfaatlerini korumayı amaçlar. Ancak geçici ve sınırlı bir çözümdür; mirasın paylaşımını engellemez, sadece süreci sağlıklı yürütecek bir ara yönetim sunar.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.