Miras hukuku, bireylerin ölümünden sonra malvarlıklarının nasıl dağıtılacağını düzenleyen özel bir hukuk dalıdır. Kişiler, ölüm sonrası tasarruflarını vasiyetname ile yapabilecekleri gibi, daha bağlayıcı ve çift taraflı bir işlem olan miras sözleşmesi ile de düzenleme yapabilirler.
Bu yazımızda, miras sözleşmesi nedir, nasıl düzenlenir, kimler arasında yapılabilir, geçerlilik şartları nelerdir ve iptali nasıl olur, tüm yönleriyle ele alınacaktır.
1. Miras Sözleşmesi Nedir?
Miras sözleşmesi, bir kişinin kendi malvarlığı üzerinde ölümünden sonra geçerli olmak üzere yaptığı ve karşı tarafın kabulüyle geçerlilik kazanan bir ölüme bağlı tasarruf biçimidir.
📌 Bu sözleşme ile kişi, belirli bir mirasçısına mal bırakabilir, mirasçı atayabilir ya da mirastan çıkarma (ıskat) işlemi yapabilir.
2. Hukuki Dayanak: Türk Medeni Kanunu
Türk Medeni Kanunu (TMK) 545 – 594. maddeleri, miras sözleşmesinin kapsamı, şekli ve iptal şartlarını düzenler.
3. Miras Sözleşmesi ile Vasiyetname Arasındaki Farklar
| Özellik | Vasiyetname | Miras Sözleşmesi |
|---|---|---|
| Taraf Sayısı | Tek taraflı | İki veya daha fazla taraflı |
| Geri Alınabilirlik | Tek taraflı geri alınabilir | Ancak tarafların rızasıyla geri alınabilir |
| Bağlayıcılık | Daha zayıf | Daha güçlü ve bağlayıcı |
| Şekil Şartı | Resmi, el yazılı veya sözlü olabilir | Sadece resmi şekil zorunludur |
4. Miras Sözleşmesinin Türleri
✅ Mirasçılık Ataması
Miras bırakan, karşı tarafı yasal mirasçılar dışında birini mirasçı olarak atar.
✅ Belirli Mal Bırakılması (İstihkak Tesisi)
Belirli bir malvarlığının karşı tarafa bırakılmasıdır (örneğin bir arsa, ev, araç).
✅ Miras Hakkından Feragat
Kişi, belli bir karşılıkla veya karşılıksız olarak miras hakkından vazgeçer (TMK m.528).
✅ Mirasçılıktan Çıkarma (Iskat)
Miras bırakan, mirasçısını belirli sebeplerle mirastan çıkarabilir.
5. Miras Sözleşmesi Nasıl Yapılır? (2025)
📌 Resmi Şekil Zorunludur (TMK m.545)
Miras sözleşmesi sadece noter huzurunda düzenlenebilir. Şartları şunlardır:
✔️ Noter huzurunda yapılır
✔️ İki tanığın katılımı gerekir
✔️ Taraflar (miras bırakan ve lehtar) aynı anda hazır olmalıdır
✔️ Her iki tarafın da tam ehliyetli olması gerekir
🔍 Aksi halde sözleşme geçersiz olur.
6. Miras Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları
✅ Tarafların tam fiil ehliyetine sahip olması
✅ Sözleşmenin noter tarafından düzenlenmiş olması
✅ Tanıkların akli ve hukuki ehliyete sahip olması
✅ İrade sakatlığı olmadan düzenlenmiş olması
7. Miras Sözleşmesinin İptali ve Geçersizliği
Sözleşme aşağıdaki sebeplerle iptal edilebilir:
🔴 Taraflardan biri hata, hile veya cebir altında imzalamışsa
🔴 Şekil şartlarına uyulmamışsa
🔴 Kamu düzenine veya ahlaka aykırılık varsa
🔴 Taraflardan biri fiil ehliyetine sahip değilse
📌 İptal davası, miras bırakanın ölümünden itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır.
8. Miras Sözleşmesi Tek Taraflı Geri Alınabilir mi?
Hayır. Miras sözleşmesi, tarafların rızası olmadan geri alınamaz.
✔️ Ancak sözleşmeye geri alma hakkı konulmuşsa, bu hak kullanılabilir.
✔️ Ya da karşı taraf yükümlülüğünü yerine getirmemişse, haklı nedenlerle iptal edilebilir.
9. Miras Hakkından Feragat Sözleşmesi (TMK m.528)
📌 Miras sözleşmesi ile kişi, belirli bir menfaat karşılığında miras hakkından feragat edebilir.
📌 Bu durumda diğer mirasçılar lehine sonuç doğar ve bu kişi miras dışı kalır.
10. Miras Sözleşmesinin Noter Masrafları (2025)
| Kalem | 2025 Tahmini Ücret (₺) |
|---|---|
| Noter huzurunda sözleşme düzenleme | 3.000 – 5.000 TL |
| Tanık ve işlem bedelleri | 500 – 1.000 TL |
| Sözleşme sureti ve damga vergisi | 250 – 400 TL |
Toplam tahmini maliyet: 3.500 – 6.000 TL
(Şehre ve noter ücret tarifesine göre değişebilir.)
11. Uygulamada En Sık Görülen Miras Sözleşmeleri
🔹 Baba ile oğlu arasında; babanın miras bırakması karşılığında oğulun bakım yükümlülüğünü üstlendiği sözleşmeler
🔹 Yaşlı birey ile bakıcı arasında; malvarlığına karşılık ömür boyu bakım sözleşmeleri
🔹 Çocuklardan biri ile yapılan; diğer çocukların dışlandığı anlaşmalar (çoğunlukla uyuşmazlık doğurur)
12. Miras Sözleşmesine Dayalı Dava Türleri
| Dava Türü | Açılabileceği Mahkeme |
|---|---|
| Sözleşmenin iptali | Asliye Hukuk Mahkemesi |
| Terekeye iade davası | Sulh Hukuk Mahkemesi |
| Tenkis davası (saklı pay ihlali) | Sulh Hukuk Mahkemesi |
| Miras hakkı tanıma davası | Asliye Hukuk Mahkemesi |
Sonuç
Miras sözleşmesi, miras bırakmak isteyen kişinin ölümünden sonra malvarlığı tasarruflarını bağlayıcı şekilde düzenlediği özel bir hukuki belgedir. Tek taraflı vasiyetnamelere kıyasla daha güçlü, ama daha sıkı şekil kurallarına tabidir.
✅ Tüm süreçlerin noter huzurunda ve uzman hukuk danışmanlığı ile yürütülmesi, ileride çıkabilecek uyuşmazlıkların önüne geçecektir.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.