Bir kişinin vefatı sonrası geride bıraktığı mal varlığının kimlere ve nasıl geçeceği, miras hukuku kapsamında detaylı biçimde düzenlenmiştir. Bu süreçte ilk adım, yasal mirasçıların kimler olduğunun tespit edilmesi ve buna göre mirasın paylaştırılmasıdır. İşte bu noktada karşımıza çıkan iki önemli kavram: miras paylaşımı ve mirasçılık belgesi. Peki, mirasçılık belgesi nedir? Miras nasıl paylaşılır? Kimler hak sahibidir?
Mirasçılık Belgesi Nedir?
Mirasçılık belgesi, vefat eden kişinin yasal ve atanmış mirasçılarının kimler olduğunu ve miras paylarını resmi olarak gösteren belgedir. Bu belge olmadan mirasçılar, terekeye (miras kalan mal varlığına) ilişkin hiçbir işlem yapamazlar.
Belge Nereden Alınır?
- Noterler
- Sulh hukuk mahkemeleri
Noterden alınacak mirasçılık belgeleri sadece yasal mirasçılar için düzenlenebilir. Atanmış mirasçılar söz konusuysa mahkemeye başvurulması gerekir.
Mirasçılık Belgesi İçin Gerekli Belgeler
- Vefat eden kişinin ölüm belgesi
- Nüfus kayıt örneği (mirasçılar için)
- Başvuru dilekçesi
- Kimlik fotokopileri
Noterden alınacaksa noter başvuru formu doldurulmalı; mahkemeye başvurulacaksa dava dilekçesi hazırlanmalıdır.
Kimler Mirasçı Olur?
Türk Medeni Kanunu’na göre yasal mirasçılar şu şekilde sıralanır:
1. Zümre Mirasçılığı Sistemi
- Birinci zümre: Altsoy (çocuklar, torunlar)
- İkinci zümre: Anne, baba ve onların altsoyu (kardeşler)
- Üçüncü zümre: Büyük anne ve büyük baba ve onların altsoyu (amca, hala, teyze, dayı)
2. Sağ Kalan Eşin Miras Payı
- Çocuklarla birlikteyse: 1/4
- Anne-baba ile birlikteyse: 1/2
- Büyük anne-büyük baba ile birlikteyse: 3/4
- Hiç mirasçı yoksa: tamamı
Miras Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Miras paylaşımı, tüm mirasçıların ortak rızasıyla yapılabilir ya da mahkeme kararıyla gerçekleştirilir.
1. İradi (Anlaşmalı) Paylaşım
- Mirasçılar arasında yazılı bir miras taksim sözleşmesi yapılır.
- Tapu müdürlüğü, noter ve bankalarda bu sözleşmeyle işlem yapılabilir.
2. Mahkeme Yoluyla Paylaşım
- Mirasçılar anlaşamazsa ortaklığın giderilmesi davası (izale-i şuyu) açılır.
- Mahkeme, miras mallarını satışa çıkarır ve gelirini mirasçılara paylaştırır.
Mirasçılık Belgesi ve Tapu İşlemleri
Mirasçılık belgesi alındıktan sonra miras kalan taşınmazların tapu işlemleri şu şekilde yapılır:
- Tapu Müdürlüğüne başvuru
- Mirasçılık belgesi ve vefat edenin tapuları sunulur
- İlgili vergi ödenir (veraset ve intikal vergisi)
- Mirasçılar adına tescil işlemi yapılır
Mirasın Reddi (Reddi Miras)
Bir mirasçı, vefattan itibaren 3 ay içinde mirası reddedebilir. Red beyanı, sulh hukuk mahkemesine yazılı olarak yapılır. Red hâlinde miras, diğer mirasçılara geçer veya miras iflas hükümlerine göre tasfiye edilir.
Miras Paylaşımında Sıkça Sorulan Sorular
Mirasçılık belgesi olmadan miras paylaşımı yapılabilir mi?
Hayır. Mirasçılık belgesi alınmadan ne tapu, ne banka, ne de noter işlemleri yapılabilir.
Mirasçılık belgesi almak için dava açmak gerekir mi?
Yasal mirasçılar için noterden alınabilir; atanmış mirasçılar için dava açılması gerekir.
Mirası kabul ettiğimi nasıl gösteririm?
Hiçbir işlem yapılmasa dahi, 3 ay içinde red edilmezse miras otomatik olarak kabul edilmiş sayılır.
Bir mirasçı diğer mirasçının payını alabilir mi?
Evet, diğer mirasçıların rızasıyla satın alabilir ya da taksim sözleşmesi ile devralabilir.
Bankadaki para için de mirasçılık belgesi gerekir mi?
Evet. Bankalar, ölen kişiye ait hesapları mirasçılara aktarmadan önce bu belgeyi talep eder.
Sonuç
Miras paylaşımı ve mirasçılık belgesi, miras hukukunun temel taşlarını oluşturur. Mirasçılık belgesi ile kimin ne kadar hak sahibi olduğu netleştirilirken, miras paylaşımı süreci ya mirasçılar arasında anlaşma yoluyla ya da mahkeme kararıyla yürütülür. Bu süreçlerin her biri, hem teknik hem de duygusal açıdan dikkat ve özen gerektirir. Hak kaybı yaşamamak için süreci profesyonel hukuki destekle yürütmek önerilir.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.