Miras bırakanın (muris) vefatından sonra mirasçılar, kanunen veya vasiyet yoluyla mirasçı sıfatını kazanır. Ancak her mirasçı mirasla ilgili hakkını kullanmak istemeyebilir ya da başka bir mirasçıya bu hakkı bırakmak isteyebilir. İşte bu noktada devreye giren hukuki işlem miras payının devridir. Miras payının devri, mirasçının miras hakkını diğer mirasçılara ya da üçüncü kişilere yazılı sözleşme ile devretmesi işlemidir.
Bu yazıda, miras payının devri nedir, nasıl yapılır, hangi şartlarla geçerli olur ve ne gibi sonuçlar doğurur detaylarıyla ele alıyoruz.
Miras Payı Nedir?
Miras payı, bir mirasçının miras bırakanın terekesi (malvarlığı) üzerindeki yasal veya atanmış oransal hakkını ifade eder. Bu pay, malvarlığındaki belirli bir malı değil, toplam hakka ilişkin soyut bir oranı temsil eder.
Miras Payının Devri Nedir?
Miras payının devri, bir mirasçının, miras hakkının tamamını ya da bir kısmını başka bir kişiye (mirasçı ya da üçüncü şahıs) sözleşme ile devretmesi işlemidir.
Türk Medeni Kanunu’na göre:
- Devredilen şey, belirli bir mal değil, mirasçının payıdır.
- Devir, miras bırakanın ölümünden sonra yapılabilir.
- Miras payı, terekenin tamamına ilişkin hak anlamına gelir.
Miras Payı Devri Türleri
| Türü | Açıklama |
|---|---|
| Mirasçılar Arası Devir | Aynı mirasçılar arasında yapılır, noter onayı yeterlidir. |
| Üçüncü Kişilere Devir | Miras dışı bir kişiye yapılır, resmi şekil ve noter şarttır. |
Miras Payı Devri Sözleşmesinin Şartları
- Yazılı olmalı
- Noter huzurunda düzenlenmeli
- Taraflar ayni işlem yapmamalı, sadece pay devri yapılmalı
- Devir, miras açıldıktan sonra yapılabilir (miras bırakan sağken yapılamaz)
- Tüm tarafların rızası ve imzası gerekir
Miras Payı Devri Örneği
“Ben, aşağıda bilgileri yazılı mirasçı olarak, muris [isim]’in terekesindeki yasal payımı, karşılığında [bedel karşılığı/ivazsız] olarak [alıcı ismi]’ne devrediyorum.”
İvazlı ve İvazsız Devir Nedir?
- İvazlı devir: Belirli bir bedel karşılığında yapılan devirdir.
- İvazsız devir: Karşılıksız olarak (bağış) yapılan devirdir.
İvazlı devirde, satış hükümleri uygulanır; ivazsız devirde bağış hükümleri geçerlidir.
Miras Payı Devri Sonrasında Ne Olur?
- Devir edilen pay oranında, devralan kişi artık mirasçı sıfatı kazanır.
- Miras taksiminde bu kişi hak sahibi olur.
- Veraset ilamı değişmez ama fiilen pay devri gerçekleşmiş olur.
- Tereke paylaşımında bu değişiklik dikkate alınır.
Miras Payı Devri ile Mal Satışı Aynı Şey midir?
Hayır. Miras payının devri, mirasın tamamına yönelik soyut bir hakkın devridir.
Belirli bir malın satışı ise tereke içindeki somut bir malvarlığı değerinin devridir.
Bu iki işlem hukuken farklıdır ve farklı sonuçlar doğurur.
Miras Payı Devri Geçerli Olmazsa Ne Olur?
- Sözleşme yazılı değilse veya noter onaylı değilse hükümsüzdür.
- Miras açılmadan önce yapılan devirler geçersizdir.
- Taraflardan birinin rızası yoksa işlem butlandır.
- Dava konusu yapılabilir ve iptal edilebilir.
Yargıtay Kararları Işığında Miras Payı Devri
Yargıtay, miras payı devri konusunda şu ilkelere dikkat çeker:
- Noter onaylı sözleşme geçerlidir.
- Devir işleminde tüm mirasçılar arasında açık irade beyanı aranır.
- Devir sonrası mirasçılık sıfatı değişmese de hak sahipliği değişebilir.
- Devirden cayma, ancak karşı tarafın kabulü ile mümkündür.
Miras Payı Devri Sonrası Taksim Mümkün mü?
Evet. Payını devreden mirasçı artık tereke taksiminde hak sahibi değildir.
Payı devralan kişi onun yerine geçer ve taksim sözleşmesine taraf olur.
Miras Payı Devri Vergilendirilir mi?
- İvazlı devir: Satış sayıldığından gelir vergisi doğabilir.
- İvazsız devir: Bağış sayıldığından veraset ve intikal vergisi uygulanır.
- Her iki durumda da noter işlemleri sırasında harç ve damga vergisi alınır.
Uygulamada Sık Karşılaşılan Sorunlar
- Sözlü devir iddiası – Geçersizdir
- Notersiz yapılan sözleşme – Geçersizdir
- İrade fesadı (aldatma, baskı) – Sözleşme iptal edilebilir
- Devir sonrası pişmanlık – Geri alınamaz
Sonuç: Miras Payı Devri, Dikkat ve Şekil Şartı Gerektiren Bir İşlemdir
Miras payının devri, özellikle aile içi mal paylaşımı anlaşmazlıklarının önüne geçmek, mirasçılar arasında uzlaşı sağlamak veya belirli hakları devretmek açısından etkili bir yoldur. Ancak bu işlemin geçerli olabilmesi için şekil şartlarına kesinlikle uyulmalı, noter huzurunda düzenlenmeli ve tarafların açık iradesi bulunmalıdır.Miras bırakanın (muris) vefatından sonra mirasçılar, kanunen veya vasiyet yoluyla mirasçı sıfatını kazanır. Ancak her mirasçı mirasla ilgili hakkını kullanmak istemeyebilir ya da başka bir mirasçıya bu hakkı bırakmak isteyebilir. İşte bu noktada devreye giren hukuki işlem miras payının devridir. Miras payının devri, mirasçının miras hakkını diğer mirasçılara ya da üçüncü kişilere yazılı sözleşme ile devretmesi işlemidir.
Bu yazıda, miras payının devri nedir, nasıl yapılır, hangi şartlarla geçerli olur ve ne gibi sonuçlar doğurur detaylarıyla ele alıyoruz.
Miras Payı Nedir?
Miras payı, bir mirasçının miras bırakanın terekesi (malvarlığı) üzerindeki yasal veya atanmış oransal hakkını ifade eder. Bu pay, malvarlığındaki belirli bir malı değil, toplam hakka ilişkin soyut bir oranı temsil eder.
Miras Payının Devri Nedir?
Miras payının devri, bir mirasçının, miras hakkının tamamını ya da bir kısmını başka bir kişiye (mirasçı ya da üçüncü şahıs) sözleşme ile devretmesi işlemidir.
Türk Medeni Kanunu’na göre:
- Devredilen şey, belirli bir mal değil, mirasçının payıdır.
- Devir, miras bırakanın ölümünden sonra yapılabilir.
- Miras payı, terekenin tamamına ilişkin hak anlamına gelir.
Miras Payı Devri Türleri
| Türü | Açıklama |
|---|---|
| Mirasçılar Arası Devir | Aynı mirasçılar arasında yapılır, noter onayı yeterlidir. |
| Üçüncü Kişilere Devir | Miras dışı bir kişiye yapılır, resmi şekil ve noter şarttır. |
Miras Payı Devri Sözleşmesinin Şartları
- Yazılı olmalı
- Noter huzurunda düzenlenmeli
- Taraflar ayni işlem yapmamalı, sadece pay devri yapılmalı
- Devir, miras açıldıktan sonra yapılabilir (miras bırakan sağken yapılamaz)
- Tüm tarafların rızası ve imzası gerekir
Miras Payı Devri Örneği
“Ben, aşağıda bilgileri yazılı mirasçı olarak, muris [isim]’in terekesindeki yasal payımı, karşılığında [bedel karşılığı/ivazsız] olarak [alıcı ismi]’ne devrediyorum.”
İvazlı ve İvazsız Devir Nedir?
- İvazlı devir: Belirli bir bedel karşılığında yapılan devirdir.
- İvazsız devir: Karşılıksız olarak (bağış) yapılan devirdir.
İvazlı devirde, satış hükümleri uygulanır; ivazsız devirde bağış hükümleri geçerlidir.
Miras Payı Devri Sonrasında Ne Olur?
- Devir edilen pay oranında, devralan kişi artık mirasçı sıfatı kazanır.
- Miras taksiminde bu kişi hak sahibi olur.
- Veraset ilamı değişmez ama fiilen pay devri gerçekleşmiş olur.
- Tereke paylaşımında bu değişiklik dikkate alınır.
Miras Payı Devri ile Mal Satışı Aynı Şey midir?
Hayır. Miras payının devri, mirasın tamamına yönelik soyut bir hakkın devridir.
Belirli bir malın satışı ise tereke içindeki somut bir malvarlığı değerinin devridir.
Bu iki işlem hukuken farklıdır ve farklı sonuçlar doğurur.
Miras Payı Devri Geçerli Olmazsa Ne Olur?
- Sözleşme yazılı değilse veya noter onaylı değilse hükümsüzdür.
- Miras açılmadan önce yapılan devirler geçersizdir.
- Taraflardan birinin rızası yoksa işlem butlandır.
- Dava konusu yapılabilir ve iptal edilebilir.
Yargıtay Kararları Işığında Miras Payı Devri
Yargıtay, miras payı devri konusunda şu ilkelere dikkat çeker:
- Noter onaylı sözleşme geçerlidir.
- Devir işleminde tüm mirasçılar arasında açık irade beyanı aranır.
- Devir sonrası mirasçılık sıfatı değişmese de hak sahipliği değişebilir.
- Devirden cayma, ancak karşı tarafın kabulü ile mümkündür.
Miras Payı Devri Sonrası Taksim Mümkün mü?
Evet. Payını devreden mirasçı artık tereke taksiminde hak sahibi değildir.
Payı devralan kişi onun yerine geçer ve taksim sözleşmesine taraf olur.
Miras Payı Devri Vergilendirilir mi?
- İvazlı devir: Satış sayıldığından gelir vergisi doğabilir.
- İvazsız devir: Bağış sayıldığından veraset ve intikal vergisi uygulanır.
- Her iki durumda da noter işlemleri sırasında harç ve damga vergisi alınır.
Uygulamada Sık Karşılaşılan Sorunlar
- Sözlü devir iddiası – Geçersizdir
- Notersiz yapılan sözleşme – Geçersizdir
- İrade fesadı (aldatma, baskı) – Sözleşme iptal edilebilir
- Devir sonrası pişmanlık – Geri alınamaz
Sonuç: Miras Payı Devri, Dikkat ve Şekil Şartı Gerektiren Bir İşlemdir
Miras payının devri, özellikle aile içi mal paylaşımı anlaşmazlıklarının önüne geçmek, mirasçılar arasında uzlaşı sağlamak veya belirli hakları devretmek açısından etkili bir yoldur. Ancak bu işlemin geçerli olabilmesi için şekil şartlarına kesinlikle uyulmalı, noter huzurunda düzenlenmeli ve tarafların açık iradesi bulunmalıdır.