Tenkis davası, miras hukuku alanında sıkça karşılaşılan ve saklı pay sahibi mirasçıların haklarını koruma altına alan önemli bir hukuki yoldur. Miras bırakanın yaptığı tasarrufların, mirasçıların saklı paylarını ihlal etmesi durumunda gündeme gelen tenkis davası, yalnızca belirli kişiler tarafından açılabilir. Bu makalede tenkis davası açabilecek kişilerin kimler olduğu, açma koşulları ve dikkat edilmesi gereken noktalar detaylı olarak incelenecektir.
Tenkis Davası Nedir?
Tenkis davası, miras bırakanın vasiyetname, bağışlama gibi tasarruflarıyla saklı pay sahibi mirasçıların kanunen korunan haklarını ihlal etmesi durumunda, bu ihlalin giderilmesi amacıyla açılan davadır. Tenkis davasının açılabilmesi için öncelikle miras bırakanın yaptığı tasarrufun saklı payı aşması gerekmektedir.
Saklı Pay Ne Anlama Gelir?
Saklı pay, miras bırakanın serbestçe tasarruf edemeyeceği, kanun tarafından koruma altına alınmış miras payıdır. Başka bir ifadeyle, miras bırakanın mirasçılarına bırakmak zorunda olduğu asgari miras payıdır.
Kimler Saklı Pay Sahibidir?
Tenkis davasını açabilmek için öncelikle saklı pay sahibi olmak gerekir. Türk Medeni Kanunu’na göre saklı pay sahipleri şunlardır:
- Altsoy (Çocuklar, Torunlar vb.): Miras bırakanın çocukları ve çocukları ölmüşse torunları, saklı pay sahibidir.
- Anne ve Baba (Üstsoy): Miras bırakanın altsoyu bulunmuyorsa, anne ve babası saklı pay sahibidir.
- Sağ Kalan Eş: Miras bırakanın eşi, diğer mirasçılarla birlikte veya tek başına saklı pay sahibidir.
Tenkis Davası Açabilecek Kişiler
Tenkis davasını açabilecek kişiler, yalnızca saklı pay sahibi mirasçılardır. Bu kapsamda tenkis davası açabilecek kişiler şöyledir:
1. Miras Bırakanın Çocukları ve Torunları (Altsoy)
Miras bırakanın doğrudan çocukları veya çocuğu ölmüşse onun yerine geçen torunları, tenkis davası açma hakkına sahiptir.
2. Miras Bırakanın Anne ve Babası (Üstsoy)
Miras bırakanın altsoyu (çocuk veya torun) yoksa, anne ve baba saklı pay sahibidir ve tenkis davası açabilir.
3. Miras Bırakanın Sağ Kalan Eşi
Miras bırakanın hayatta kalan eşi her durumda saklı pay sahibidir ve tenkis davasını açma yetkisine sahiptir.
Dikkat: Saklı pay sahibi olmayan mirasçılar veya üçüncü kişiler tenkis davası açamaz.
Tenkis Davasının Açılma Şartları Nelerdir?
Tenkis davasının açılması için aşağıdaki şartların sağlanması gerekir:
- Miras bırakanın yaptığı tasarrufun, saklı payları ihlal etmesi gerekir.
- Miras bırakanın ölümü gerçekleşmiş olmalıdır. Ölmeden önce tenkis davası açılamaz.
- Tenkis davası açma süresi geçirilmemiş olmalıdır.
Tenkis Davasında Süre ve Zamanaşımı
Tenkis davası açabilmek için belirli süreler mevcuttur:
- Saklı pay sahibi mirasçılar, miras bırakanın ölümünü ve ihlali öğrendikleri tarihten itibaren 1 yıl içinde dava açmalıdır.
- Her durumda, miras bırakanın ölüm tarihinden itibaren 10 yıl içinde tenkis davası açılmalıdır. Bu süre hak düşürücü süredir.
Bu süreler kaçırılırsa, dava açma hakkı kaybedilir.
Tenkis Davası Nasıl Açılır?
Tenkis davası, miras bırakanın son ikamet ettiği yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesi’ne açılır. Davacı saklı pay sahibi mirasçı, aşağıdaki belgelerle dava açabilir:
- Dava dilekçesi (ihlalin açıkça belirtildiği)
- Mirasçılık belgesi (veraset ilamı)
- Vasiyetname veya diğer tasarrufların belgeleri
- Gerekli diğer deliller (tanık, belge vb.)
Tenkis Davasının Sonuçları Nelerdir?
Tenkis davası sonucunda mahkeme, saklı pay ihlalini giderir ve mirasçıların haklarını teslim eder. Miras bırakanın aşırı tasarrufları, saklı payların korunması amacıyla azaltılır ve saklı pay sahibi mirasçılara geri verilir.
Tenkis Davasında Avukat Desteğinin Önemi
Tenkis davaları hukuki ve teknik yönleri nedeniyle profesyonel bir avukat desteği gerektirir. Avukat, mirasçıların haklarını en iyi şekilde koruyacak, süreci doğru ve etkin biçimde yönetecektir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
- Tenkis davasını kim açabilir?
Saklı pay sahibi mirasçılar (çocuklar, torunlar, eş ve anne-baba) açabilir. - Kardeşler tenkis davası açabilir mi?
Hayır, kardeşlerin saklı payı yoktur, dolayısıyla tenkis davası açamazlar. - Tenkis davası açma süresi nedir?
İhlali öğrenmeden itibaren 1 yıl, her halükârda miras bırakanın ölümünden itibaren 10 yıldır. - Tenkis davası nerede açılır?
Miras bırakanın son ikamet ettiği yerin Sulh Hukuk Mahkemesinde açılır. - Tenkis davasında hangi belgeler gerekir?
Dava dilekçesi, veraset ilamı, vasiyetname ve ihlale ilişkin diğer belgeler gerekir. - Tenkis davası açılmazsa ne olur?
Saklı pay ihlali giderilemez ve mirasçı haklarını kaybedebilir. - Tenkis davası hangi tasarruflara karşı açılır?
Vasiyetnameler ve bağışlamalar gibi saklı payları ihlal eden tüm tasarruflara karşı açılır. - Saklı pay sahibi olmayan mirasçılar tenkis davası açabilir mi?
Hayır, yalnızca saklı pay sahibi olanlar tenkis davası açabilir. - Tenkis davasında avukat tutmak zorunlu mudur?
Zorunlu değildir ancak hukuki karmaşıklık nedeniyle tavsiye edilir. - Tenkis davası ne kadar sürer?
Genellikle 1-2 yıl sürebilir, ancak mahkemenin yoğunluğuna göre bu süre uzayabilir.