Taşınmaz ve taşınır mallarda birden fazla kişinin ortak malik olması, özellikle yıllar geçtikçe kullanım, yönetim veya satış konusunda anlaşmazlıklara yol açabilmektedir. Bu gibi durumlarda ortaklardan biri ya da birkaçı, izale-i şuyu davası (ortaklığın giderilmesi davası) açarak ortak mülkiyete son verilmesini talep edebilir. İşte bu süreçte merak edilen önemli bir konu da hissedarın alış önceliği (önalım hakkı olup olmadığı) meselesidir.
Bu yazımızda, izale-i şuyu davada hissedarın alış önceliği olup olmadığını, satış yöntemini ve yargı uygulamalarını açıklıyoruz.
İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Nedir?
İzale-i şuyu davası, paylı ya da elbirliği mülkiyetinde bulunan bir mal üzerindeki ortaklığın mahkeme kararıyla sona erdirilmesi için açılan davadır.
Yasal Dayanak:
- Medeni Kanun Madde 698 vd.
- HMK 713 ve İcra İflas Kanunu hükümleri
Dava Ne Zaman Açılır?
- Ortaklar arasında anlaşmazlık varsa
- Mal paylaşımı mümkün değilse
- Diğer ortaklar, paylaşmaya yanaşmıyorsa
- Her bir ortak tek başına dahi dava açabilir
Satış Usulü: Açık Artırma (İhale) Yoluyla Satış
Mahkeme, genellikle malın paylaştırılamaz olduğuna karar verir ve satış suretiyle ortaklığın giderilmesine hükmeder. Bu satış:
- İcra dairesi aracılığıyla,
- Açık artırma (ihale) yöntemiyle yapılır.
Hissedarın Alış Önceliği Var mı? (Önalım Hakkı)
Hayır.
İzale-i şuyu davasında hissedarın öncelikli alım hakkı (önalım/şufa hakkı) yoktur.
Tüm hissedarlar da dahil olmak üzere herkes açık artırmaya katılabilir.
🔹 Hissedarların Avantajı Ne?
- Malın değerini daha iyi bilir
- Süreci takip edebilir
- Artırmada daha hızlı karar verebilir
- İhale öncesi birlikte hareket ederek malı dışarıya kaptırmama yönünde adım atabilir
Yargıtay’ın Görüşü Nedir?
Yargıtay’ın istikrar kazanmış kararlarına göre:
“İzale-i şuyu davasında satış açık artırma yoluyla yapılır. Bu durumda önalım hakkı kullanılamaz. Çünkü satış, payın üçüncü kişiye devri değil, mahkeme yoluyla yapılan tasfiye niteliğindedir.”
Dolayısıyla bu dava kapsamında öncelikli alım hakkı talebi kabul edilmez.
Açık Artırmada Satış Süreci Nasıl İşler?
- Mahkeme karar verir ve icra dairesine satış yazısı gönderilir
- İcra müdürlüğü malı satışa çıkarır (ilan edilir)
- İhale günü belirlenir
- Tüm hissedarlar ve 3. kişiler ihaleye katılabilir
- En yüksek teklif verene malın satışı yapılır
- Bedel, ortaklara hisseleri oranında paylaştırılır
Hissedar İhaleye Katılıp Malı Alabilir mi?
Evet.
Her hissedar ihale gününde en yüksek teklifi verirse malı satın alabilir. Bu durumda satıştan elde edilen bedel, diğer ortaklara hisseleri oranında ödenir.
İzale-i Şuyu Davasında Hissedarlar Ne Yapmalı?
✅ Süreci dikkatle takip etmelidir
✅ Varlıklı bir hissedar, malı dışarıya kaptırmamak için ihaleye katılabilir
✅ Diğer hissedarlarla birleşip birlikte alım stratejisi geliştirilebilir
✅ Değeri düşük kalmasın diye kıymet takdirine itiraz edilebilir
Sonuç: İzale-i Şuyu Davasında Öncelik Yok, Avantaj Bilgidedir
İzale-i şuyu davalarında hissedarların açık artırmada alış önceliği yoktur, ancak bilgi ve hazırlık açısından avantajları büyüktür. Malın değerinin altında gitmemesi için ihaleye katılmak, stratejik olarak hareket etmek ve süreci dikkatle yönetmek gerekir. Bu davalarda hem hukuk bilgisi hem ekonomik planlama birlikte yürütülmelidir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. İzale-i şuyu davasında hissedarın önceliği var mı?
Hayır. Açık artırmaya herkes katılabilir. Öncelikli alım hakkı yoktur.
2. Hissedar ihalede malı alabilir mi?
Evet. En yüksek teklifi verirse malı alabilir.
3. Ön alım hakkı ne zaman geçerli olur?
Payın serbest şekilde 3. kişiye satılması halinde geçerli olur. Mahkeme yoluyla satışta değil.
4. Satış öncesi malın değerini kim belirler?
Mahkeme, bilirkişi tayin ederek kıymet takdiri yaptırır.
5. Hissedarlar birlikte hareket edebilir mi?
Evet. Ortak teklif sunabilir veya biri adına ihaleye katılabilirler.
6. Hissedarın ihaleye girmesi zorunlu mu?
Hayır. Katılım isteğe bağlıdır, ancak dışarıya satılmasını istemeyen hissedarların katılması önerilir.