Boşanma davalarında kusur değerlendirmesi, Türk Medeni Kanunu’nun en karmaşık konularından biridir. Bu makalede, boşanma davalarında kusurun nasıl belirlendiğini, ispat yükümlülüklerini ve kusurun nafaka, mal paylaşımı gibi hukuki sonuçlarını detaylıca inceleyeceğiz.
1. Boşanma Davalarında Kusur Kavramı
A. Kusura Dayalı Boşanma Nedir?
Türk Medeni Kanunu’na göre boşanma davaları iki temel şekilde görülür:
- Kusura dayalı boşanma (TMK m. 161-166)
- Kusursuz boşanma (TMK m. 166 – Evlilik birliğinin temelden sarsılması)
Kusura dayalı boşanmada, eşlerden birinin evlilik yükümlülüklerini ağır şekilde ihlal etmesi gerekir.
B. Kusur Sayılan Haller (TMK m. 161-166)
- Zina (Aldatma)
- Hayata kast, ağır hakaret veya onur kırıcı davranış
- Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme
- Terketme (En az 6 ay süreyle)
- Akıl hastalığı (Tedavisi mümkün olmayan ve ortak hayatı çekilmez hale getiren durumlar)
2. Kusurun İspatı ve Deliller
A. İspat Yükümlülüğü
- Kusur iddiasında bulunan taraf, iddiasını ispatlamakla yükümlüdür.
- Kesin delil aranmaz, hakim kanaatine göre karar verir.
B. Kabul Gören Delil Türleri
- SMS, e-posta ve sosyal medya yazışmaları
- Tanık ifadeleri (Aile bireyleri, komşular, iş arkadaşları)
- Resmi belgeler (Tutuklama kararı, sağlık raporları)
- Gizli çekim görüntüleri (Özel hayatın gizliliği ihlal edilmedikçe kabul edilebilir)
- Polis ve jandarma tutanakları (Şiddet vakalarında)
3. Kusurun Hukuki Sonuçları
A. Nafaka Hükümleri
| Nafaka Türü | Kusurlu Tarafın Durumu |
|---|---|
| Yoksulluk Nafakası | Kusursuz taraf lehine verilir |
| İştirak Nafakası | Kusur, miktarı etkileyebilir |
| Tedbir Nafakası | Boşanma sürecince geçici olarak talep edilebilir |
B. Mal Paylaşımına Etkisi
- Kusurlu taraf, “eşit mal paylaşımından” mahrum bırakılabilir (TMK m. 176).
- Örneğin: Aldatma nedeniyle boşanmada, kusurlu eşin mal payı %40’a düşürülebilir.
C. Velayet Kararları
- Kusur, doğrudan velayeti etkilemez (çocuğun yüksek yararı esastır).
- Ancak, şiddet veya madde bağımlılığı gibi durumlarda velayet reddedilebilir.
4. Kusursuz Boşanma (TMK m. 166)
Evlilik birliği temelden sarsılmışsa, kusur araştırması yapılmadan boşanma kararı verilebilir. Örnekler:
- En az 5 yıllık fiili ayrılık
- Cinsel soğukluk, iletişimsizlik
- Ekonomik sorunlar ve geçimsizlik
⚠️ Önemli: Kusursuz boşanmada yoksulluk nafakası talep edilebilir.
5. Boşanma Davasında Kusur Değerlendirme Süreci
- Dilekçede kusur iddiaları belirtilir.
- Deliller sunulur.
- Mahkeme, tanık dinlemeleri yapar.
- Bilirkişi incelemesi (Psikolog, sosyal hizmet uzmanı) gerekebilir.
- Hakim, tüm delilleri değerlendirerek kusur oranını belirler.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Aldatma ispatı için fotoğraf/video geçerli delil mi?
- Evet, ancak özel hayatın gizliliği ihlal edilmemeli (gizli çekimler dikkatle kullanılmalı).
2. Kusur iddiası olmadan boşanılabilir mi?
- Evet, TMK m. 166’ya göre “evlilik birliğinin sarsılması” ile kusursuz boşanma mümkün.
3. Boşanmada kusur oranı nasıl belirlenir?
- Hakim, delilleri değerlendirerek %10-100 arasında kusur payı belirler.
4. Karşılıklı kusur varsa ne olur?
- Her iki taraf da kusurlu bulunabilir (Örn: %60-%40 kusur paylaşımı).
5. Kusur, nafaka miktarını nasıl etkiler?
- Kusursuz taraf, yoksulluk nafakasını daha yüksek alabilir.
6. Psikolojik şiddet kusur sayılır mı?
- Evet, sürekli aşağılama ve psikolojik baskı TMK m. 161 kapsamında değerlendirilir.
7. Boşanma davasında kusur iddiası geri çekilebilir mi?
- Evet, ancak mahkeme sürecin başında çekilmelidir.
8. Kusur iddiası davayı uzatır mı?
- Evet, delil toplama ve tanık dinlemeleri süreci uzatabilir.
9. İspat edilemeyen kusur iddiası ne olur?
- Reddedilir, ancak hakim takdir yetkisini kullanabilir.
10. Kusursuz boşanmada mal paylaşımı nasıl olur?
- Eşit paylaşım esastır, kusur olmadığı için farklılık gözetilmez.